Abonelik sözleşmelerinin özellikle tüketici açışından feshi oldukça kolay olduğundan ve elektronik haberleşme işletmecilerinin kendi aralarındaki rekabetlerinden dolayı tüketicilere abone olarak kalma taahhüdü verdikleri takdirde avantajlı hizmet paketleri sunulmaktadır. Taahhütlü abonelik sayesinde tüketici belirlenen süre kadar abonelik sözleşmesini feshetmeyeceğini ve abone kalacağını taahhüt etmekte buna karşılık işletmeciler ise kullanım paketleri hazırlayarak normal fiyattan indirimler uygulamakta ve tüketiciye daha uygun fiyata hizmet vermektedirler. Örnek vermek gerekirse bir kullanım paketi aylık 120,00-TL olarak belirlenmiş ise tüketici 12 ay boyunca abonelik sözleşmesini sona erdirmeyeceğini taahhüt ettiğinde bu kullanım paketi işletmeci tarafından aylık 80,00-TL olarak belirlenebilmektir. Bu noktada ne kadar indirim yapılacağını belirleme yetkisi kural olarak işletmecidedir.
Abonelik sözleşmeleri taahhütlü olabileceği gibi taahhütsüz olarak da yapılabilmektedir. Yukarıda da değindiğimiz üzere taahhütlü abonelik sözleşmelerinin tüketiciye avantajları olduğundan uygulama da tüketiciler abonelik sözleşmeleri yaparlarken aynı zaman da taahhüt sözleşmesi de yapmaktadırlar. Bu noktada işletmecinin, abonelik sözleşmesinin bir nüshasını yazılı ya da kalıcı veri sağlayıcısı yolu ile vermekle yükümlüğü olduğu gibi aynı yükümlülüğün taahhüt sözleşmesi için de geçerli olduğunu belirtmekte fayda vardır. Zira bu taahhüt, abonelik sözleşmesinin ayrılmaz bir parçasıdır.[1] Önemle belirtilmesi gereken bir başka husus ise işletmecinin taahhüt süresi boyunca taahhütname koşullarını tüketici aleyhine değiştiremeyeceğidir.[2] Böyle bir değişikliğe gidildiğinde işletmecinin taahhüde aykırı davranmış olmaktadır. Son olarak ise taahhüt sona ermeden bir fatura dönemi öncesinden taahhüdün sona ereceğinin ödeme bildiriminde ve yazılı ya da kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla tüketici aboneye bildirilmesi zorunludur. [3]
Taahhütnamede; “taahhüdün geçerlilik süresi ile taahhüt konusu hizmet ve cihaz nitelikleri, tarifenin taahhütsüz aylık fiyatı, indirimli aylık fiyatı, cihazın bedeli ve aylık cihaz ücreti, cayma bedeline konu olabilecek diğer tüm tutarlar ve taahhüdün süresinden önce sonlandırılması durumunda abonenin ödeyeceği bedelin hesaplanma yöntemi”[4] yer almak zorundadır. Tüketicinin şeffaf olarak bilgilendirilmesi açısından ve ayrıca olası taahhütten önce çıkışlarda abonenin ödemesi gereken bedelin belirlenebilmesi açısından ürünün taahhütsüz bedelinin de sözleşmede gösterilmesi gerekmektedir. Taahhüt boyunca ödenecek bedel ise zaten sözleşme de yer almalıdır, zira kullanım bedeli kurucu unsurlardan biridir ve belirlenebilir olmadığı durumda geçerli kurulmuş bir sözleşmeden bahsedilemez. Sözleşme düzenleme ve sözleşmeden kaynaklı hususlarda kural olarak ispat yükü işletmeci de olduğundan, bu unsurların sözleşmede gösterilmemesi işletmecinin sorumluluğundadır. Taahhüt sözleşmesinin doğal sonucu olarak taahhütsüz kullanım bedelinin daha yüksek olması gerekliliği ortadadır. Yine de yönetmelik bu hususu vurgulanmış ve taahhüt konusu hizmetin bedeli aynı hizmetin taahhütsüz abonelikler kapsamında talep edilen bedelinden daha yüksek gösterilemeyeceği belirtilmiştir.[5]
Uygulamada tüketicinin işletmeciyle yazılı olarak sözleşme kurması zahmetli olduğundan sesli veya kısa mesaj yoluyla da tüketici taahhüt verebilmektedir. Bu durumları da düşünen yönetmelik koyucu taahhüdün sesli ile sair iletişim araçları kullanılmak suretiyle verilmesi durumunda, işletmecinin yukarı paragraf da belirttiğimiz bilgileri taahhüdün verilmesinden önce aboneye aynı ortamda bildirmekle yükümlü olduğuna hükmetmiştir.[6]
Uygulamada aboneler, taahhüt süreleri dolmadan ya aynı işletmeci ile farklı taahhütler konusunda anlaşmakta ya da abonelik sözleşmelerini sonlandırarak farklı bir işletmeci ile abonelik sözleşmesi imzalamaktadırlar. Bu noktada aynı işletmeci ile farklı taahhüt anlaşması yapıldığında bu nedenle işletmecinin bir bedel talep etmesinin kural olarak mümkün olmadığını belirtmekte fayda vardır.
Belirlenen süre içinde abonelik sözleşmesini sonlandırmayacağı konusunda taahhütte bulunan abonelerin bu borcuna aykırı davranması halinde gerek ASY madde 16/1 gerek EHSİTHY madde 12/5 düzenlemeleri uyarınca bedel ödemeleri gerekmektedir. Bu bedel ise taahhüt nedeniyle sağladıkları avantaj kadardır. Bu bedeli örnek ile açıklamak gerekir ise bir kullanım paketinin taahhütsüz aylık fiyatı 120,00-TL ise ve kullanıcı bu paketi aylık 80,00-TL’ ye kullanmış ise yarar sağladığı her ay için 40,00-TL bedel ödemesi gerekmektedir. Ancak taahhüde son verilmesinden taahhüt bitimine kadar olan dönem aralığında tahsil edileceği belirlenen bedellerin henüz tahakkuk etmemiş kısmının toplamının daha düşük olması halinde, düşük olan tutar esas alınır. Yani 12 aylık bir taahhüt de abone 10 ay boyunca taahhüdü sonlandırmamış ve taahhüt bitimine 2 ay kalmış ise kullanıcının elde edebileceği son kâr aylık 40,00-TL’den 80,00-TL’dir. 10 ay boyunca taahhüt nedeniyle kazancı ise aylık 40,00-TL’den 400,00-TL’dir. Yönetmelik bu noktada tüketiciyi koruyarak düşük bedelin ödenmesi suretiyle tüketici lehine düzenleme getirmiştir.
Mobil elektronik haberleşme hizmetleri dışındaki taahhütlü aboneliklerde abonenin yerleşim yerinin değişmesi ve taahhüt konusu hizmetin aboneye yeni yerleşim yerinde aynı nitelikte sunulmasının fiilen imkânsız olması durumunda abone tarafından, yerleşim yeri değişikliğinin belgelendirilmesi halinde herhangi bir bedel ödenmeksizin taahhütlü abonelik feshedilebilir. Bu hüküm uyarınca cihazın abonede kaldığı hallerde işletmeci, cihazın kalan ücretini aboneden talep edebilir.[7]
[1] Abonelik Sözleşmeler Yönetmeliği, madde 15.
[2] Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliği, madde 12.
[3] Abonelik Sözleşmeler Yönetmeliği, madde 17.
[4] Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliği, madde 12/2.
[5] Abonelik Sözleşmeler Yönetmeliği, madde 16/1, Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliği, madde 12/5.
[6] Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliği, madde 12/3.
[7] Abonelik Sözleşmeler Yönetmeliği, madde 16/2, Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliği, madde 12/6.
Yorumlar