Haksız Fiil Anlamında Hukuka Aykırılık

Haksız fiilden doğan borç ilişkisinin kurulabilmesi için bazı gerekli unsurlar vardır. Bunlar:

– Hukuka aykırı fiil

– Zarar

– Kusur (bazı hallerde aranmaz)

– İlliyet bağı şeklinde sıralanır.

Hukuka aykırılık(hukuka aykırı fiil) genel bir tanımla, hukukun izin vermediği davranış şeklinde tanımlanabilir. Haksız fiil sorumluluğu için her şeyden önce hukuka aykırı fiile ihtiyaç vardır. Hukuk izin vermediği bazı fiiller hukukça düzenlenmiş kurallar gereği yaptırıma tabi tutulmuş iken bazıları tutulmamıştır. İşte bu yaptırımlarla ilgilenen hukuk dalı Ceza Hukukudur. Her suç bünyesinde bir haksız fiil barındırır, fakat her haksız fiil suç değildir. Örnek vermek gerekirse taksirle mala zarar verme diye bir suç olmamakla beraber, hukuka aykırı bir fiil olmasından ötürü bu eylem sorumluluk hukukunun özel hukuk kısmında tazminat olarak karşımıza çıkar.

Hukuka aykırılığın tespiti konusunda farklı teoriler mevcuttur. Başlıca teoriler Çağlayan Aksoy Hoca’ya göre sübjektif hukuka aykırılık, objektif hukuka aykırılık ve üçüncü hukuka aykırılık teorileridir.

Sübjektif Hukuka Aykırılık Görüşü: Zarar veren her davranış hukuka aykırıdır(alterum non laedere) meğerki bu zararı verebilme hususunda yetki veren bir norm düzenlenmiş olsun. Bu görüş sınırsız şekilde sorumluluk doğurabilecek nitelikte olduğundan ve hatların net olarak belirtmediğinden eleştirilmiş ve artık kabul görmemektedir.

Objektif Hukuka Aykırılık Görüşü: Sadece başkasına zarar vermek hukuka aykırılık için yeterli değildir, davranışın başkasının menfaatlerini koruyan objektif bir normu ihlal etmesi gerekir. Türk hukukunda da bu görüş daha fazla benimsenmiştir. Subjektif görüşten fark ise zarar veren her eylemi hukuka aykırı olarak görmekten ziyade hukukun izin vermediği eylemleri göz önünde bulundurarak, hakkaniyete uygun şekilde düzenlemeler önermesi olmuştur.

Üçüncü Hukuka Aykırılık Görüşü: Genel davranış yükümlülüğünün ihlali söz konusudur. Hukuka aykırılık bütüncül biçimde genel davranış yükümlülüğüne aykırılık olarak nitelendirilmektedir. Böylelikle objektife göre sınırlar daha fazla genişletilmiş fakat subjektif gibi sınırsız bir çizgiden de gidilmemiştir.